Akif ÖZALP/SİİRT, (DHA)-SİİRT Olgunlaşma Enstitüsü, Mezopotamya'nın köklü geçmişinden günümüze uzanan şal-şepik dokuma geleneğini gelecek nesillere aktarmak için çalışmalarını sürdürüyor. Tamamı el tezgahlarında, doğal tiftik ipinden üretilen şal- şepik kumaşını hazırlamak isteyen ustalar, enstitünün bahçesine kurulan uzun çözgü hazırlama düzeneği ile çözgü aşamasında 12 bin adım atıyor.
Kentte tiftik keçisinin yününden elde edilen, doğal ve organik bir ürün olan şal-şepik kumaşı, 2022'de Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından coğrafi işaret tescil aldı. Mezopotamya'da dokunan ilk kumaşlardan biri olan şal-şepik, yazın serin, kışın sıcak tutması ile biliniyor. Kimyasal madde içermeyen, üretimi büyük emek ve sabır gerektiren kumaş, günümüzde hem yöresel kıyafetlerde hem de modern tasarımlarda tercih ediliyor. Siirt Olgunlaşma Enstitüsü de Mezopotamya'nın köklü geçmişinden günümüze uzanan şal-şepik dokuma geleneğini gelecek nesillere aktarmak için çalışmalarını sürdürüyor.
'BİR KUMAŞIN TAMAMLANMASI YAKLAŞIK 15 GÜN'
Enstitü Müdürü Elif Babuş, şal-şepik kumaşının üretim sürecinin büyük emek ve sabır gerektirdiğini belirterek, "Mezopotamya'nın kadim geçmişinde yer alan, coğrafi işaretli şal-şepik kumaşını ustalarımızla aslına sadık kalarak üretiyoruz. Üretim sürecinde ustalarımız sadece çözgü aşamasında neredeyse 12 bin adım atıyor. Bu kumaşın yalnızca bir aşaması. Bir kumaşın tamamlanması yaklaşık 15 günü buluyor. Biz Olgunlaşma Enstitüsü olarak gelenekten güç alarak geleceğe iz bırakmaya devam ediyoruz. Şal-şepik kumaşı, Mezopotamya tarihinde, Osmanlı Dönemi'nde ve kültürümüzde asil insanların özel günlerde tercih ettiği, çok özel bir eserdir" dedi.
'İNCE BİR İŞÇİLİK GEREKİYOR'
Babuş, "Bu kumaş diğerlerinden farklı olarak çok aşamalı bir üretim sürecine sahiptir. Her aşama büyük özen gerektirir, aksi takdirde istenilen kalitede ürün elde edilemez. Tamamen doğal tiftik ipinden üretilen kumaşın yapımında ince bir işçilik gerekiyor. Ustalarımız ipleri önce masura sarma işleminden geçiriyor ardından çözgü hazırlama süreci başlıyor. Bu aşamada ustalar yaklaşık 12 bin adım atarak çözgüyü tamamlıyor. Normal bir dokumada metrede 700 ilmek bulunurken, şal-şepik kumaşında 33 santimetrede 1200 ilmek yer alıyor. Bu da kumaşın ne kadar hassas ve emek yoğun olduğunu gösteriyor. Eruh'u söylemeden geçemeyeceğim. Eruh'ta bu ustalar yetişmiş ve yetişen bu ustalar, şu anda Olgunlaşma Enstitüsü’nde devam ediyor" diye konuştu.
'YAZIN GÖZENEKLERİ GEVŞER, KIŞIN SIKILAŞIR'
Babuş, "Olgunlaşma Enstitümüz, büyük bir misyonla şal-şepik dokumasının tanıtılmasını, yaygınlaştırılmasını ve bunun genç kuşaklara aktarılmasını sağlıyor. Farklı kadın aksesuarları, kadın elbisesi, erkek elbisesi ve kravat, ceket, fular gibi tasarımlarla da genç kuşakların yeniden kullanımına sunarak yazın serin, kışın sıcak tutan bu doğal kumaşımızı halkımızın, ulusumuzun ve uluslararası çapta da insanların kullanımına sunmayı umut ediyoruz. Saf tiftik olması nedeniyle yazın bu tiftik, özelliği gereği gevşer ve bu onun serin, hava alan bir yapıda olmasını sağlar. Kışın havanın soğuması nedeniyle kumaşın içindeki gözenekler sıkılaşır ve o zaman da sıcak tutar. Bu tamamen doğal olan tiftik olmasının ve çok ince iplerin sıkı dokunmasıyla alakalı bir durumdur" dedi.
'SADECE DOKUMA İŞLEMİ BİLE 10 GÜN'
Şal-şepik ustası Osman Demir ise üretimin zorluklarına dikkat çekerek, "Şal-şepik kumaşı üretimi gerçekten çok zor ve incelik isteyen bir meslek grubundadır. İnce olması nedeniyle aşamalar uzun sürüyor. Çözgü sırasında yaklaşık 10 kilometrelik mesafe, binlerce adım atıyoruz. Sadece dokuma işlemi bile 10 günümüzü alıyor. Toplamda 15 günlük bir emeğin sonunda kumaş elde ediliyor. Yılların tecrübesiyle bu kumaşları dokumak bizler için hem gurur hem mutluluk kaynağı. Kim hangi rengi tercih ederse, o renkte üretim yapılabiliyor" diye konuştu. (DHA)
