(DHA)- TÜRKİYE’deki barajların doluluk oranları, iklim değişikliğine bağlı olarak yağışların azalması ve yaşanan kuraklık nedeniyle geçen yıllara oranla düştü. Önlem alınmasını isteyen uzmanlar, tasarruf çağrısında bulundu.
İklim değişikliğine bağlı olarak son yıllarda yaşanan yağış azlığı ve kuraklık, su kaynaklarını da etkiledi. Bu yaz sıcaklık rekorlarının kırıldığı Türkiye genelinde barajların doluluk oranları düştü. Uzmanlar, suyun tasarruflu kullanılması için çağrıda bulunurken, yerel yönetimler de buna yönelik önlemler almaya başladı.
Megakent İstanbul’a su sağlayan barajların geçen yıl 1 Eylül’de 45,79 olan doluluk oranı, bu yıl aynı dönemde 39,98 olarak ölçüldü. Başkent Ankara'da ise geçen yıl 31 Ağustos’ta barajlardaki su miktarı 606 milyon 945 bin metreküp iken bu yıl aynı dönemde 291 milyon 323 bin metreküpe geriledi. Geçen yıl yüzde 38,28 olan doluluk oranı, bu yıl 18,38'e düştü.
İZMİR’DEKİ BARAJLARDA DA SU SEVİYESİ DÜŞTÜ
İzmir'de de kuraklık ve yağış azlığı nedeniyle barajlardaki su seviyesi, her geçen gün düşüyor. Barajlardaki içme suyu rezervinin yağışlı döneme kadar dikkatli kullanılması ve büyük ölçekli su kesintilerinin önlenmesi için alınan tedbirler kapsamında, 6 Ağustos'tan itibaren kent genelinde planlı su kesintileri uygulandı. İzmir Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü'nün (İZSU) verilerine göre; günlük ortalama 700 bin metreküp su tüketilen İzmir'de içme suyunun büyük bir bölümünün karşılandığı Tahtalı Barajı'nda su seviyesi yüzde 5,67'ye düştü. Alaçatı Kutlu Aktaş Barajı'nın doluluk oranı yüzde 0,64, Ürkmez Barajı'nın yüzde 6,28, Balçova Barajı'nın yüzde 16,14, Güzelhisar Barajı'nda ise yüzde 53,2 olarak ölçüldü. Gördes Barajı'nda bu yıl hiç su kalmadı.
'KÜÇÜK MENDERES HAVZASI’NDA OBRUKLAR BAŞLADI'
Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) Çevre, Biyoçeşitlilik ve İklim Değişikliği Çalışma Grubu Üyesi Prof. Dr. Doğan Yaşar, "İzmir'de 2010'dan 2022’ye kadar barajlarımız, yüzde 80 doluydu. Ancak hatalar yapıldı. Barajlar doluyken kuyulardan su çekildi. İzmir'in en pahalı suyu kullanmasının nedeni de bu. Çünkü kuyulardan çekilirken çok enerji harcanıyor. Doluyken suyun barajdan çekilmesi lazımdı. Akiferler dinlenmeliydi. Biz her seferinde suyun yüzde 60'ını kuyulardan çektik. Maalesef kuyularımız derinlere kaçtı. Manisa'nın altından her gün 220 bin metreküp su çekiliyor, Gölmarmara'yı kuruttuk. Hatalı su kullanımından dolayı Manisa'da obruklar başladı. Kuraklığın geleceğini biliyorduk, su da B ve C planları uygulanmaya başlanması gerektiğini söyledik. Amerika'da, İngiltere'de, Almanya’da, İspanya’da çim sulamak, havuz doldurmak, çok su isteyen bitkileri sulamak yasaklandı. Herkes önlemini aldı, biz almadık. Su bitince önlem almak aklımıza geldi. Birkaç sene elma ya da armut gibi çok su isteyen meyveleri yemeyelim, akiferler kendini toparlasın. Göller tekrar su tutmaya başlasın, tarımda yanlış ürün desenleri politikası nedeniyle göller bölgesi, çöller bölgesi oldu. Konya Ovası, obruk ovası oldu. Şu anda Küçük Menderes Havzası’nda obruklar başladı, bütün Türkiye'nin altı boşaltılıyor" diye konuştu.
TURİZM İLÇESİ BODRUM DA KURAKLIĞIN ETKİSİNDE
Muğla’nın Bodrum ilçesine su sağlayan Geyik ve Mumcular barajlarında doluluk oranları düştü. Bodrum'da sonbaharda yağışın gelmemesi halinde suya ihtiyaç duyulacağına dikkati çeken MSKÜ Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Su Kaynakları Anabilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Ceyhun Özçelik, “Ülke genelindeki yağış eksikliği şu anda kıyı kesimlerimizde hissedilebilir hale geldi. Son 9 ay içerisinde ülkemizde ortalama yüzde 26 civarında bir kuraklık söz konusu. Bu da rezervuarlarımızı etkiliyor. Kentsel altyapısı dayanıksız olan şehirlerimiz daha çok etkileniyor. Bodrum da bu noktalardan biri. Bodrum'da 2 içme suyu kaynağı Geyik ve Mumcular barajlarında su seviyesi azalmış durumda" dedi. Halkın tankerle su aldığına dikkati çeken Doç. Dr. Özçelik, "Sonbaharda yağışların gelmemesi durumunda, barajlarımızda ciddi anlamda kurumayla karşı karşıya kalabileceğimizi söyleyebilirim. Geçtiğimiz yıllarda da Milas'ın suyundan Bodrum'a verilmişti. Susuzluğun kaynak anlamında giderilebileceği öngörülebilir fakat Bodrum'da esas sorun kaynaklardaki su miktarından ziyade şehre suyun iletilememesinden kaynaklanıyor. Kullanılan iletim hatlarında binler mertebesinde patlaklarla karşı karşıyayız. Bir patlağın onarılması tekrar devreye alınması basıncın sisteminin düşük olması nedeniyle üst noktalara su verilememesi gibi nedenlerle şehir günlerce susuz kalıyor" diye konuştu.
TAHIL AMBARI KONYA’DA BARAJLARIN DOLULUK ORANI KRİTİK SEVİYEDE
Türkiye'nin tahıl ambarı olarak bilinen Konya Ovası'ndaki barajlarda su seviyesi, kritik noktaya geldi. Konya'ya içme suyu sağlayan barajlardan biri olan Altınapa Barajı'nda su miktarı, 3 milyon metreküpe geriledi. Konya Teknik Üniversitesi'nden Prof. Dr. Fetullah Arık, son 30-35 yılının en kurak yazlarından birinin yaşandığını belirterek, "Afşar Barajı, Bağbaşı Barajı ve Bozkır Barajı'nda da kuraklıktan kaynaklı olarak istenilen su hacmi gerçekleşmedi. Bağbaşı Barajı'ndaki suyun miktarını çok ciddi bir şekilde düştü" dedi.
'KUŞLARIN DOĞAL YAŞAM ALANLARINI YİTİRMİŞ VAZİYETTEYİZ'
Kuruyan göllerle birlikte doğal yaşamın da zarar gördüğünü belirten Prof. Dr. Arık, “Kurak alanlar içerisinde, kuşların doğal yaşam alanlarını yitirmiş vaziyetteyiz. Ciddi anlamda kuruyan göllerimiz söz konusu. Akşehir, Çavuşçu ve Meke Gölü'nden bahsedebiliriz. Ama barajlarımızda da çok ciddi sorunlar yaşıyoruz” ifadelerini kullandı.
ADANA VE HATAY’DAKİ BARAJLAR DA ALARM VERDİ
Hava sıcaklıklarının mevsim normallerinin üzerinde seyrettiği Adana’da da içme suyu ve tarımsal sulama ihtiyacını karşılayan 7 barajından 5’inde aktif doluluk oranı gözle görülür oranda azalırken, 2’sinde ise az da olsa yükseldi. Hatay’da Antakya, Defne ve Samandağ ilçelerinin içme suyunu sağlayan Karaçay Barajı'nda doluluk oranı yüzde 13’e düştü.
BOLU'DAKİ GÖLKÖY BARAJI'NDA ADACIKLAR OLUŞTU
Bolu’nun içme ve kullanma suyu ihtiyacının karşılandığı Gölköy Baraj Gölü, ilkbaharda kar sularının erimesiyle yüzde 100 doluluk oranına ulaşmıştı. Sıcak hava, yağışların azalması ve suyun tarımsal sulamada kullanılması nedeniyle barajın doluluk oranı yüzde 25’ler seviyesine düştü. Suyun çekildiği alanlar gözle görülür hale geldi ve adacıklar oluştu.
KURAKLIKTAN VAN DA NASİBİNİ ALDI
Kuraklıktan Van da nasibini aldı. Van Gölü gibi kente su sağlayan Zernek, Sarımehmet, Koçköprü ve Morgedik baraj göllerinin su seviyelerinde düşüş gözlendi. Alabalık üretimi yapan barajdaki tesiste su ürünleri mühendisi olarak görev yapan Nihat Yılmaz, kafes balıkçılığı yapılan Zernek Baraj Gölü'nde yılın 8 ayı alabalık üretimi yapıldığını belirterek, “Böyle devam ederse 2021-2022 ile karşılanan aynı sorunla karşı karşıya gelebiliriz. O dönemde balıklar ve diğer canlılar ölmüş, oksijen pik noktaya düşmüştü” diyerek önlem alınmasını istedi.
BARAJ ÇEKİLDİ, KÖY GÜN YÜZÜNE ÇIKTI
Sivas’ta şehir şebeke suyuna da destek sağlayan ve geçen sene su seviyesi ciddi oranda düşen Pusat Özen Barajı'ndaki doluluk oranı, bu yılki yoğun kar yağışı ve bahar yağmurlarına rağmen beklenen düzeye ulaşmadı. Suyun azalmasıyla birlikte baraj altında kalan eski Pusat köyü geçen yıl yeniden gün yüzüne çıktı. Su çekilen bölgelerdeki kuruma nedeni ile eski köy kalıntısı, içinde rahatlıkla gezilebilir hale geldi. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi'nden (SCÜ) Öğretim Üyesi Dr. Fatih Kartal, tarımsal sulamanın barajlarda ciddi etkisi olduğunu belirterek, "Sivas'ın, yarı kurak ve kurak bir topoğrafyaya sahip olması hasebiyle burada çok ciddi tarım politikaları uygulanması lazım. Ciddi boyutta tarım alanlarına ait revizyonlar yapılması lazım" dedi.
‘SU ŞEHRİ’ BURSA’DA BARAJLARIN DOLULUK ORANI 14,29
Evliya Çelebi'nin seyahatnamesinde, 'Su ve havasının güzelliğinden Bursalıların yüzü kırmızıdır. Velhasıl Bursa sudan ibarettir' sözleriyle tanımladığı su şehri Bursa'da barajların ortalama doluluk oranı yüzde 14,29’a geriledi. Nüfusu 3 milyon 271 bin olan kentin içme suyu ihtiyacını karşılayan Doğancı Barajı ile Nilüfer Barajı'nın su seviyeleri düştü.
TRAKYA’DA DA KURAKLIK VAR
Kuraklık Trakya’da da kendisini gösterdi. Tekirdağ’ın Süleymanpaşa ilçesine içme suyunu sağlayan Naip Barajı’nda su seviyesi yüzde 1’in altına düştü. Tekirdağ Su ve Kanalizasyon İdaresi (TESKİ), vatandaşlara tasarruf çağrısında bulunuldu. Yine kentte tarımsal amaçlı kullanılan Yazır Göleti de kuraklık nedeniyle kuruma noktasına geldi. (DHA)
